ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΕΡΓΑ
❧
Ὁ ἰατρὸς καὶ ποιητὴς Ἄρατος ἐγεννήθη περὶ τὸ 310 π. Χ. / 466 μ. Ὀ. ἐν Σόλοις Κιλικίας (ἡ μετέπειτα Πομπηιούπολις). Παρακολούθησε μαθήματα τοῦ γραμματικοῦ Μενεκράτους ἐν Ἐφέσῳ καὶ κατόπιν ἐπῆγε εἰς τὴν Κῶ, ὅπου ὁ Φιλήτας τὸν ἐδίδαξε περὶ ποιητικῆς. Πιστεύεται ἐπίσης ὅτι ἐσπούδασε ἰατρικὴ εἰς τὴν φημισμένη Ἰατρικὴ Σχολὴ τῆς Κῶ.
Κατόπιν ἐπῆγε εἰς τὴν Ἀθῆνα καὶ ἀργότερα εἰς τὴν Ἀλεξάνδρεια, ἑνῷ περὶ τὸ 276 π. Χ. / 500 μ. Ὀ. ἀφίχθη ἐν Μακεδονίᾳ, προσκεκλημένος ὑπὸ τοῦ βασιλέως Ἀντιγόνου. Κατὰ τοὺς γάμους τοῦ Ἀντιγόνου μὲ τὴν θυγατέρα τοῦ Σελεύκου, Φίλα, συνέθεσε τὸ ποίημα Ὕμνος εἰς Πάνα, ἐξυμνῶντας τὴν μάχη τοῦ Ἀντιγόνου κατὰ τῶν Γαλατῶν ἐν Λυσιμαχείᾳ, καὶ καθιερώθη ὡς χαρισματικὸς ποιητὴς μεταξὺ τῶν λογίων τῆς βασιλικῆς αὐλῆς.
Κατὰ τὴν ἐπικρατέστερη παράδοση ὁ Ἀντίγονος, ποὺ ἀγαποῦσε τὴν ἀστρονομία, τοῦ ἀνέθεσε τὴν ἔμμετρη μεταφορὰ τοῦ φημισμένου ἔργου τοῦ Εὐδόξου, Φαινόμενα: “Εὐδοξότερον ποιήσεις τὸν Εὔδοξον ἐντείνας τὰ παρ’ αὐτῷ κείμενα μέτρῳ”.
Οὕτως προέκυψε τὸ ὡραιότατο ποίημα τοῦ Ἀράτου Φαινόμενα καὶ Διοσημεῖα, ποὺ ἐθαυμάσθη πολὺ παρ’ ἀρχαίοις ἑνῷ μετεφράσθη καὶ εἰς τὴν Λατινική. Ὑπήρξε προσφιλὲς ἀνάγνωσμα τῶν λογίων, ὄχι μόνον ἐπὶ ἀλεξανδρινῶν καὶ ῥωμαϊκῶν χρόνων ἀλλὰ καὶ ἐπὶ βυζαντινῶν καὶ ἀναγεννησιακῶν.
Ὁ φημισμένος ἀλεξανδρινὸς ποιητὴς Καλλίμαχος ὁ Κυρηναῖος ἀφιέρωσε εἰς τὸν Ἄρατο ἐπίγραμμα, ὅπου τὸν συγκρίνει με τὸν Ἡσίοδο:
Ἡσιόδου τὸδ’ ἄεισμα καὶ ὁ τρόπος· οὐ τὸν ἀοιδόν ἔσχατον,
ἀλλ’ ὀκνέω μὴ τὸ μελιχρότατον τῶν ἐπέων ὁ Σολεὺς ἐπεμάξατο.
Χαίρετε, λεπταὶ ῥήσιες, Ἀρήτου συμβόλον ἀγρυπνίης.
Ὁ Ἄρατος ἐπαινέθη ὑπὸ πολλῶν λογίων, ὅπως ὁ Μάξιμος ὁ Τύριος, ὁ Ὀβίδιος, ὁ Κικέρων, ὁ Λεωνίδας ὁ Ταραντῖνος κ. ἄ., ἑνῷ πολλοὶ ἐμελέτησαν κι ἐσχολίασαν τὸ ἔργο του, μεταξὺ τῶν ὁποίων ὁ Γεμίνος Ῥόδιος, ὁ Ἵππαρχος, ὁ Ἀχιλλεὺς Τάτιος, ὁ Διόδωρος Ἀλεξανδρεὺς καὶ ὁ Θέων Ἀλεξανδρεύς.
Τὸ ποίημα ἀποτελεῖται ἀπὸ 1155 δακτυλικοὺς ἑξάμετρους στίχους. Ὁ Ἵππαρχος τὸ χωρίζει εἰς τρία μέρη:
- Στίχοι 1 – 450: Πραγματεύονται καταστερισμούς, τὰ περὶ ἀστέρων καὶ σχετικῶν μύθων.
- Στίχοι 451 – 732: Περὶ συνανατολῶν καὶ συγκαταδύσεων τῶν ἀστερισμῶν.
- Στίχοι 733 – 1155: Περὶ καιρικῶν ἐνδείξεων καὶ ἐπισημάνσεων.
Οἱ νεώτεροι φιλόλογοι διαιροῦν τὸ ποίημα εἰς δύο μέρη, τὰ κυρίως Φαινόμενα (στίχοι 1 – 732) καὶ τὰ Διοσημεῖα (στίχοι 733 – 1155). Πιστεύεται ἀκόμη ὅτι τὸ δεύτερο μέρος δὲν εἶναι ἔργο τοῦ Εὐδόξου ἀλλὰ τοῦ Θεοφράστου μὲ τίτλο Περὶ σημείων, ὑδάτων καὶ πνευμάτων καὶ χειμώνων καὶ εὐδιῶν.
Ἡ παρούσα ψηφιακὴ ἔκδοση ἀκολουθεῖ τὴν τριμερὴ διαίρεση τοῦ Ἱππάρχου. Συμπεριλαμβάνονται τὰ σχόλια τοῦ Θέωνος Ἀλεξανδρέως. Γιὰ τὸ πρωτότυπο κείμενο χρησιμοποιήθησαν: TLG (Τhesaurus Lingua Graeca).
Συμπληρωματικα